منابع انسانی مفهوم و اهمتی منابع‌انسانی در سازمان‌ها:
امروزه سازمان ها نیاز به رویکردهای منابع انسانی را بیشتر درک کرده‌اند و مایلند واحد منابع انسانی خود را راه اندازی کنند.
همچنین برخی افراد به دلیلی علاقمندی به این حوزه مایلند آموزش های کاربردی را تجربه کنند.
با همکاری اتاق بازرگانی ایران و سوئیس دوره ای طراحی شد که در آن این فرصت برای سازمان ها و افراد علاقمند به منابع اسنانی فراهم گردید. این دوره در 27و 29 دی ماه 95 برگزار شد. در این دوره اصول اولیه مدیریت منابع انسانی به شرح ذیل آموزش داده شد.

مدیریت منابع انسانی – اصول اولیه

• مفهوم منابع انسانی
• وظایف مدیر منابع انسانی
• تدوین شرح شغل براساس اهداف و استراتژی سازمان
• مفاهیم شایستگی
• مدل تحلیل شایستگی ksab
• مبانی اولیه آموزش مصاحبه استخدامی

این موارد کمک می کند تا کارشناسان و مدیران منابع انسانی مناسب ترین افراد را برای سازمان خود جذب نمایند. به منظور آموزش کاربردی مهارت ها در پرسیدن سوالات مصاحبه استخدامی و به دلیل علاقه شرکت کنندگان یک روز به این دوره اضافه شد تا افراد به صورت عملی مصاحبه استخدامی انجام داده و آموزه‌های خود را در محک سنجش قرار دهند.

برخی از شرکت کنندگان از شرکت‌های عضو اتاق بازرگانی ایران سوئیس مانند مادوی، آریا همراه و روشه حضور داشتند. در ادامه برخی از دستاوردهای حاصل از بحث های گروهی در کلاس ارائه خواهد شد.

چند دقیقه از دوره اصول اولیه مدیریت منابع انسانی

مفهوم منابع انسانی

واژه منابع انسانی (Human resources – HR) امروزه زیاد به گوش می‌رسد; البته هرکسی از ظن خود یار این واژه می‌شود; منابع انسانی دقیقا مثل فیل مولانا در تاریکی قرار گرفته و هرکس برحسب تجربه‌اش آن را تفسیر می‌کند. لذا در کلاس مهارت های عمومی منابع انسانی در اولین گام سعی کردیم تا واژه “منابع انسانی” را به کمک شرکت کنندگان تحلیل کنیم.
کلمه منابع انسانی از دو واژه “منابع” و “انسانی” تشکیل شده است.
در یک بحث گروهی از شرکت کنندگان خواسته شد تا به این سوال پاسخ دهند:

سوال: “منابع” همیشه برای ما ارزشمند هستند. اما چرا؟ و چه ویژگی های مشترکی دارند؟

حنطوش زاده

پاسخ: منابع سرمایه هستند.

پاسخ شرکت‌کنندگان

منابع مثل نفت، زمین حاصلخیر، مرکبات، آب و مواد معدنی یا طبیعتی که داریم، سرمایه ما هستند.
سرمایه چیزی است که جزء داشته‌های ما محسوب شده و ما را قادر می‌سازد تا با تکیه برآن گام بعدی را برداریم. مثلا اگر نفت سرمایه ما محسوب می شود، با اتکا به آن می‌توانیم محصولات نفتی تولید ، ماشین آلات پیشرفته خریداری کرده و سطح علمی کشور را افزایش دهیم. در حوزهء کوچکتر، مثلا خانواده برای ما یک سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود، یعنی به پشتوانه خانواده ریسک می‌کنیم و دلگرمی وجود آنها شرایط را برای رشد ما فراهم می‌کند.

منابع تمام شدنی هستند!

بله! اگر از سرمایه‌ها به صورت مولد استفاده نشود، تمام می‌شوند.
حتی منابع انسانی. بحران های ذخائر زیرزمینی، محصولات کشاورزی و فرار مغزها نیز ازین دسته هستند.
با توجه به این موضوع استفاده از منابع به عنوان یک منبع تمام ناشدنی ما را دچار بحران می‌کند.

منابع نیازمند کشف کردن هستند!

چه نکته جالبی! شما فکر کنید که نفت، آب و طلا چگونه در دسترس ما قرار می گیرند؟
یا چگونه می‌توان فهمید یک زمین حاصلخیز است؟
یا افراد مستعد چقدر در جامعه تلف می‌شوند چون کشف نشده‌اند؟

نیازمند تقویت و بازآفرینی است!

دقیقا! نه نفت، نه طلا، نه زمین حاصلخیر و نه افراد مستعد به تنهایی ارزش افزوده‌ای ایجاد نمی‌کنند.
بلکه بازآفرینی، تقویت و کاربردی شدن آنها باعث ارزشمندی می‌شود.

مشاور – کوچینگ منابع‌انسانی

از اینکه سرکلاس به جای تدریس، از داشته‌ها و تجارب شرکت کنندگان استفاده کنم، لذت می‌برم.

چون هم خودم نکات جالبی می‌آموزم هم مشارکت افراد سطح یادگیری را بالا می‌برد.

این پاسخ ها نیز مرا سر شوق آورده بود. حال سوال بعد را مطرح شد:

مریم حنطوش زاده

انسان در سازمان

“واژه دوم در ترکیب منابع انسانی، انسان است. ببینیم “انسان” ها چه ویژگی‌های مشترکی دارند؟

انسان ها محدودیت های فیزیکی دارند!

گاهی واقعا این موضوع را فراموش می کنیم و انتظار داریم مثل یک ربات کار کنیم. یا وقتی خسته می شویم تعجب می کنیم. معمولا اگر خودمان روزی 18 ساعت کار می کنیم، انتظار داریم سایرین نیز همین مقدار کار کنند. چرا که محدودیت های فیزیکی خودمان و دیگران را از یاد می بریم.

انسان ها توانایی نامحدود ذهنی دارند!

شاید مهم ترین تمایز انسان با سایر جانداران همین باشد. ذهن انسان می تواند مرزها را بشکافد و با خلاقیت نامتناهی خود راهکارهایی ارائه دهد که در نظر اول غیرممکن به نظر می رسند.

انسان ها متفاوتند!

باورکنیم یا نه، ما با هم متفاوتیم.
شاید اولین بار بقراط که چهار طبع بلغمی، سودایی، دموی و صفراوی را مطرح کرد تا تفاوت های آدم ها را نشان دهد. پس از او روانشناسان و جامعه شناسان زیادی این تقسیمات را بررسی کردند.
برخی ازین دسته بندی ها عبارتند از مدل های رفتاری دیسک، مدل های شخصیتی MBTI، مدل های ارزش PIAV، مدل های رفتاری تیمی Belbin . در هر تقسیم بندی ظرفیت‌ها و قابلیت‌های افراد مشخص شده‌اند تا از بیان یک فرمول برای همه اجتناب کنیم.
اما چه کنیم که مدیران همیشه دنبال یک فرمول جادویی هستند تا برای همه کارکنان استفاده کنند و همین امر باعث می شود استعدادهای زیادی هدر رود.

انسان ها در نوع خود منحصر به فرد است!

در عین حال که ممکن است مدل رفتاری DISC ما یکی باشد، اما هرکدام از ما در زمان تصمیم گیری بینهایت انتخاب خواهیم داشت.
و مثل اثرانگشتمان هرکدام از ما در نحوه مواجهه با چالش ها، تغییرات و تصمیم گیری ممکن است از گزینه های متفاوتی استفاده کرده و استعدادهای خاصی را از خود نشان دهیم.

انسان ها قدرت تعقل دارد!

شاید بیان این جمله ساده لوحانه به نظر برسد. اما وقتی ما انتظاراتمان را به دیگران دیکته می کنیم و یا در صورت عدم درک خود توسط دیگران شاکی می شویم و یا از انتقاد دیگران می رنجیم، دقیقا داریم به قدرت تعقل انسان ها شک می کنیم. انسانی که قدرت تعقل دارد، در برابر دریافت هایش واکنش نشان می دهد. درنتیجه الزاما آنچه ما مطرح می کنیم به اجرا در نخواهد آمد.

از شرکت کنندگان خواستم تا با داده های موجودی که توسط خودشان ارائه شده است، منابع انسانی را تعریف کنند. شور و شیطنت و بازی با کلمات شروع شد و همه به تکاپو افتادند. برخی ازین ترکیبات به شرح زیل می باشند:

• منابع انسانی سرمایه محدود یک سازمان است.
• منابع انسانی توانمندی های موجود در سازمان است که بایدآن ها را کشف کرد.
• منابع انسانی سرمایه های انسانی درون یک سازمان هستند که قابلیت های آنها باید کشف شده و در راستای خلق ارزش افزوده آنها را تقویت و حمایت نمود.

تعریف حوزه منابع انسانی

هدف ما ارائه یک تعریف جامع علمی از حوزه منابع انسانی نیست.
بلکه ایجاد نگرشی است که مدیران منابع انسانی کارکنان را فراتر از یک ابزار تولید دیده و صرفا به توقعات خود از کارکنان بسنده نکنند.
حالا آنها می دانند که فقط استخدام منابع انسانی کافی نیست.
بلکه باید آموزش، پرورش، توانمندسازی و حمایت از کارکنان را سرلوحه مدیریت کارکنان قرار دهند.

چه مواردی به لیست می توانید اضافه کنید؟ در سازمان شما آیا این ذهنیت حاکم است؟ برای پاسخ مثبت یا منفی خود چه مصادیقی دارید؟

منابع‌انسانی ارزشمند و تاثیرگذار

منابع انسانی در حقیقت سرمایه‌هایی هستند که در هر سازمانی وجود دارند.
منابع‌انسانی موهبت اجتماعی برای هر سازمانی است.
باید خوشحال باشیم که این منبع بدون شرط در اختیار همه سازمان ها قرار دارد.
برای مثال به هیچ سازمانی نمی گویند شما حق مصاحبه استخدام نیرو ندارید و باید به تنهایی سازمان را اداره کنید…
تصور کنید! چقدر می تواند ترسناک باشد!

ارزیابی سازمان ها برای منابع‌انسانی

من پیش خودم همیشه می‌گویم ای کاش سازمان‌ها یک جایی ارزیابی می‌شدند؛ برای اینکه ببینند آیا این سازمان شایستگی استخدام و به کار گیری انسان‌ها را دارد؟
چرا که بسیاری از سازمان‌ها انسان‌ها را تحقیر و سرمایه‌های اجتماعی کشور را به هدر می‌دهند.
در ادامه در یک بحث گروهی با مدیران و کارشناسان منابع انسانی شرکت کننده در کلاس به بررسی این سوال پرداختیم:

سازمانی که شایستگی به کارگیری انسان‌ها را دارد، چه ویژگی هایی خواهد داشت؟

در حوزه منابع انسانی سازمان‌های موفق چه ویژگی هایی دارند ؟

• منافع اجتماعی را بر منافع مالی سازمان ترجیح می دهد. فقط به سودآوری نمی‌اندیشد.
• باور دارد که سرمایه اصلی سازمان، انسان‌ها هستند.
• در شناخت افراد و توانمندی‌های آنان می‌کوشد.
• بر نقاط قابل پیشرفت آنان تمرکز می‌کند نه نقاط ضعف.
• به خواسته‌های کارکنان احترام می‌گذارد.
• در انگیزش و آموزش کارکنان می‌کوشد.
• به واحد منابع انسانی برای تحقق این امر اطمینان دارد.

فراموش نکنیم که مدیر یا کارفرما نیز یکی از منبع های کلیدی منابع انسانی است.
لذا باید به انگیزه‌ ها، نیازها و ترس‌های مدیران آگاهی پبدا کرد، تا بتوان منافع مشترک کارکنان و مدیران را پیوند زد.
اما یکی از بزرگترین دغدغه‌های مدیران منابع انسانی اینست که:

چرا مدیران به توانمندی منابع انسانی در بهبود روند سازمان باور ندارند؟

علل بی توجهی به حوزه منابع انسانی توسط کارفرمایان

به عنوان مشاور منابع انسانی

بزرگترین دغدغه کارکنان اینست که کارفرما تمایلی ندارد که روی کارکنان سرمایه‌گذاری کند.

حنطوش زاده

این سرمایه‌گذاری می‌تواند شامل استخدام، اخراج و قطع همکاری حرفه‌ای با کمک مدیر یا مشاور منابع انسانی، آموزش، توسعه، کوچینگ و مشاوره باشد.
حتی برخی از کارفرماها اعتقادی به داشتن فردی به عنوان کارشناس منابع انسانی ندارند.
البته کارفرما هم نگرانی هایی دارد که نمی توان از آنها بی تفاوت گذر کرد.
اما بیاییم ابتدا ببینیم کارفرما چه نگرشی دارد که باعث می‌شود ازین موارد اجتناب کند.

۱- کارفرما نیروی انسانی را یک هزینه می داند.

کارفرما معمولا همیشه درحال محاسبه هزینه‌های حقوق دستمزد است.
به ندرت کارفرمایان به تاثیر ارزشمند حضور این نیروها توجه می‌کنند.
بعید می‌دانم در سازمان شما مشخص شود که این کارمند در قبال حقوقش چقدر در درآمد شما موثر بوده‌است.

۲- نیروی انسانی قابل جایگزین است.

کارفرمایان معمولا کارکنان را اینگونه تهدید می‌کنند; که اگر شما درست کار نکنید هزار نفر بیکار هست که راحت جای شما را می‌گیرند.
همین جمله نشان می‌دهد که کارفرما به کارمند خود به عنوان یک سرمایه ارزشمند نگاه نمی‌کند.
بلکه آن را ابزاری می‌بیند که به راحتی با ابزار های مشابه قابل استفاده است.

۳-نیازی به یک واحد جداگانه برای حل مشکلات نیروی انسانی نیست.

کارفرمایی که نیروی انسانی را فاقد تعقل می‌داند، انتظار هیچگونه واکنش و تنشی را ندارد.
آنها نیروی انسانی را یک مشکل می‌دانند.
شاید آرزو می‌کنند که می‌توانستند کسب و کار خود را بدون نیروی انسانی پیش ببرند.
آنها حاضر نیستند برای حمایت و مراقبت از نیروی انسانی فرد یا واحدی را مختص این کار قرار دهند.

۴- ترس از شکست در صورت اعتماد به کارکنان.

آنها می‌دانند که برای توانمندسازی کارکنان، نیروهای انسانی باید آموزش ببینند، به آنها کارها را واگذار کرده و البته این ریسک را بپذیرند گاهی ممکن است خطا کنند.
برخی از مدیران حتی به کارکنان متخصص و حرفه‌ای خود اعتماد ندارند.
این مدیران اجازه نمی‌دهند کارکنان رشد کنند و مدام کارهای آنها را چک می‌کنند.

۵- هزینه‌های بدون بازگشت در آموزش و توانمندسازی کارکنان

باید این واقعیت را پذیرفت که کارکنان همیشه نیاز به آموزش دارند.
این آموزش‌ها در راستای اهداف سازمان باید صورت گیرند.
اگرچه انتظار داریم کارکنان خودشان را به روز نگه دارند، اما نقش سازمان را نمی توان در این زمینه نادیده گرفت. اما کارفرما همیشه نگرانی‌هایی دراین زمینه دارد. مثلا اینکه کارکنان از آموزش استقبال نکنند. یا آموزش‌ها را جدی نگیرند. و یا از آموزش‌ها استفاده نکنند. و از همه ترسناک تر اینست که پس از آموزش سازمان را ترک کنند.

می‌ترسم کارکنان پس از آموزش سازمان را ترک کنند.

کارفرما

بترسید که آموزش نبینند و دراین سازمان بمانند!

مریم حنطوش زاده – مشاوره

همه این نگرانی ها بجاست.
دقیقا برای پاسخ به این نگرانی‌ها به واحد منابع انسانی یا مشاور منابع انسانی نیاز دارید.
آنها تهدیدات و ریسک‌های منابع انسانی را می‌سنجند و تمهیداتی برای آنها در نظر می‌گیرند تا منافع کارمند و کارفرما تامین شود.

مفهوم و اهمیت منابع انسانی